Waarom houden we vast aan patronen (zelfs als ze ons kapot maken)?

Ken je dat? Je weet dat een bepaalde gewoonte of manier van doen je niet meer dient — en tóch blijf je het doen. Je blijft te lang in relaties waar je jezelf verliest, zegt ja terwijl je nee voelt, of werkt jezelf over de kop omdat je denkt dat je het anders niet goed genoeg doet.

Waarom houden we vast aan patronen die ons uitputten, klein houden of zelfs pijn doen? Simpel: omdat ze ooit een functie hadden.

Patronen zijn overlevingsstrategieën

De meeste patronen ontstaan in je jeugd. Als kind pas je je aan aan de omgeving waarin je opgroeit, omdat je afhankelijk bent van liefde, goedkeuring en veiligheid. En die aanpassing creëert bepaalde gedragingen:

• Perfectionisme: Omdat je leerde dat je alleen liefde kreeg als je presteerde.
• Please-gedrag: Omdat je voelde dat je pas veilig was als je anderen tevreden hield.
• Je gevoelens wegstoppen: Omdat er geen ruimte was voor jouw emoties.
• Altijd doorgaan: Omdat kwetsbaarheid werd gezien als zwakte.

Deze patronen hebben je ooit geholpen. Ze waren je manier om te overleven in een wereld waarin je misschien niet altijd gezien, gehoord of begrepen werd.

Waarom ze je nu tegenwerken

Het probleem? Wat je vroeger hielp, breekt je nu op. Die overlevingsstrategieën zitten zo diep dat je ze blijft herhalen — ook als ze allang niet meer nodig zijn. Je blijft pleasen, terwijl je jezelf vergeet. Je blijft streven naar perfectie, terwijl je opbrandt. Je stopt je emoties weg, terwijl je snakt naar verbinding.

En dat voelt veilig. Want verandering is spannend. Zelfs als je weet dat een patroon je pijn doet, is het bekend — en dat voelt comfortabeler dan het onbekende.

Vasthouden aan wat je kent, is schijnveiligheid

We houden vast aan patronen omdat ze voorspelbaar zijn. Je weet wat je krijgt, zelfs als het je niet gelukkig maakt. En je brein houdt van voorspelbaarheid — want dat voelt veilig.

Maar laten we eerlijk zijn: hoe veilig is het echt?

• Is het veilig om jezelf steeds op de laatste plek te zetten?
• Is het veilig om je grenzen te negeren en jezelf uit te putten?
• Is het veilig om steeds in dezelfde destructieve relaties te blijven hangen?

Die zogenaamde veiligheid kost je iets. Je energie, je vrijheid, je geluk.

Hoe je losbreekt uit patronen

1. Word je bewust van je patronen
   Je kunt pas veranderen wat je ziet. Dus stel jezelf eerlijke vragen: Welke situaties triggeren steeds dezelfde reacties bij mij? Wat herhaal ik, ook al weet ik dat het me niet goed doet?
2. Achterhaal de oorsprong
   Vraag jezelf af: waar komt dit vandaan? Welk verhaal vertel ik mezelf waardoor ik dit blijf doen? Vaak is dat een oude overtuiging als: “Ik ben pas goed genoeg als ik hard werk” of “Ik ben alleen geliefd als ik me aanpas”.
3. Daag je overtuigingen uit
   Is dat verhaal echt waar? Moet je jezelf opofferen om liefde te verdienen? Moet je altijd sterk zijn om goed genoeg te zijn? Vaak ontdek je dat deze overtuigingen allang niet meer kloppen.
4. Maak andere keuzes
   Doorbreken van patronen vraagt om nieuwe, bewuste keuzes. Zeg nee waar je normaal ja zegt. Spreek je uit, ook als je hart bonkt. Kies voor rust, ook als je drang voelt om door te gaan.
5. Wees geduldig met jezelf
   Je hebt deze patronen jarenlang opgebouwd — dus verwacht niet dat je ze in één dag afleert. Elke keer dat je een andere keuze maakt, doorbreek je een stukje van het patroon.

Jij verdient vrijheid

Je bent niet je patronen. Ze zijn een oud verhaal — en jij mag nu een nieuw verhaal schrijven. Een verhaal waarin je jezelf niet meer klein houdt. Waarin je kiest voor liefde, vrijheid en jezelf.

En ja, dat vraagt moed. Maar geloof me: je bent het waard.